Author: Esti

Etorkizuneko autobusa diseinatzea helburua duen EBSF-2 proiektu europarraren barruan (European Bus System of the Future 2), Dbusek proiektu pilotu bat jarri du abian hainbat ibilgailutan. Proiektuak hiru hilabeteko iraupena edukiko du, eta gidaritza eraginkorrean laguntzeko sistema berri bat probatzeko izango da. NONVIS izena du sistemak, eta gailu haptiko bat erabiltzen du gidariekin komunikatzeko.

EBSF-2 proiektu europarra 2015eko maiatzean hasi zen eta UITPk (Garraio Publikoaren Nazioarteko Batasuna) Dbus aukeratu du bertan parte hartzeko. Proiektuak 42 bazkide ditu eta 12 hiri pilotutan frogatuko da: Donostia, Paris hiria eta bere metropoli eremua, Londres, Lyon, Bartzelona, Helsinki, Madril, Dresden, Ravenna, Göteborg eta Stuttgart. Proiektu berritzailea da, Europar Batzordeak Horizon 2020 programaren baitan finantzatuta, eta bere helburua da autobusak garraio publiko gisa duen efizientzia eta erakargarritasuna areagotzea, etorkizuneko premiei erantzungo dieten autobusen belaunaldi berri bat diseinatuta.

Gure hirian proiektuak hiru ardatz edukiko ditu, eta horietako bat NONVIS sistema da. Era berean, beste bi berrikuntza teknologiko lantzen ari dira: Tailerretan autobusei egiten zaizkien mantentze lanak optimizatzeko gailu adimendun baten garapena eta autobus elektrikoaren diseinu berri baten azterketa, mugikortasun urria duten bidaiarien irisgarritasuna eta mugimendua hobetzeko.

NONVIS sistema Ceit-IK4 zentro teknologiak garatu du IRIZAR taldeko DATIK enpresarekin eta Dbusekin batera, eta gidariari laguntzeko Dbusek bere autobusetan 2013az geroztik instalatuta duen EKObus sistemaren osagarria da. EKOBusak bezala, erregai fosilen kontsumoa murriztea eta kutsatzaile gutxiago igortzea du helburu, eta horretarako alerten estrategia desberdina erabiltzen du gidariarekin komunikatzeko. 

EKObus sistemak, munduan aitzindaria baita, tablet bat dauka euskarri gisa. Tableta gidariaren postuaren ondoan dago, eta irudi bidez kontsignak ematen ditu, modu iraunkorragoan eta ezarritako ordutegiak betez gidatzen laguntzeko. Hau da, elkar osagarriak diren bi sistema ditu: batetik, gidaritza optimizatzen duen sistema bat; eta, bestetik, puntualtasuna hobetzen duen bat, antibunching deiturikoa, zeinak linea bereko autobusen artean errespetatu behar den distantzia mantentzen uzten duen, linea horretarako ezarritako maiztasuna ahalik eta gehien errespetatzeko.

EKObusek ez bezala, NONVIS sistema berriak ez du irudi bidezko mezurik erabiltzen. Beste kanal sentsorial batzuk erabiltzen ditu gidariari aginduak emateko, esaterako entzumena eta ukimena. NONVISek autobus barruko ekipoetako datuak analizatzen ditu eta, aldian-aldian, gidaritzaren eraginkortasun maila kalkulatzen du. Eraginkortasun maila horri EKO maila deitzen zaio. Modu ekologikoan eta ekonomikoan gidatzen denean, EKO mailak gora egiten du eta NONVISek soinu atsegina ateratzen du. Osterantzean, EKO mailak behera egiten duenean, sistemak eserlekua suabe bibrarazten du gidariari jakinarazteko. Adibidez, zakar frenatzen bada NONVISek ez dio berehala gogorarazteko abisurik bidaliko gidariari. Soilik EKO gidaritzak nabarmen hobera edo txarrera egiten badu bidaliko dio NONVISek abisu bat gidariari.

Hilabete horietan, autobusen kontsumo datuak eta NONVIS sistemak gidariari bidalitako mezuak bilduko dira. Erromako La Sapienza Unibertsitateak ebaluatuko ditu emaitzak. Era berean, gogobetetze inkesta bat egingo zaie Dbuseko gidariei, sistemaren baliagarritasunaz eta erabileraz duten iritzia jasotzeko.  

Zentzu horretan, azpimarratu behar da urtearen amaieran Donostiako erakusleak nazioarteko ekitaldi bat antolatuko duela proiektuaren barruan garatutako neurrien aurrerapenen berri emateko.

Parte-hartzaileak: 

BAT (Araba) eta BARIK (Bizkaia) txartelak erabiltzen dituzten pertsonek Dbuseko linea guztietan ordaindu ditzakete jada bidaiak. Aurtengo otsailean hasi zen Interoperabilitateko proiektua Dbusen, 45-Estaciones Renfe-Bus Geltokiak-Antiguo-Aiete linean, zehazki, Gipuzkoako Garraio Agintaritzak, Dbusek eta Donostiako Udalak izenpetutako hitzarmenari esker. Harrez gero, astero-astero Dbuseko gainerako lineetara zabaltzen joan da, eta horri esker erabiltzaileek berdin-berdin erabili ditzakete MUGI, BAT eta BARIK  txartelak bidaia ordaintzeko. Dbuseko zerbitzuen puntualtasuna eta abiadura komertziala ere hobetu da horrekin.    

Horrela, BAT eta BARIK txartelen erabiltzaileek tarifa hobaridunak eduki ditzakete Donostiako hiri autobusen sare osoan, eta txartel anonimoek, gainera, baliozkotze bat baino gehiago egiteko aukera ematen dute. Horretarako, bidai txartelak ordaintzeko makina berriak jarri dira Dbuseko autobusetan eta gidariek prestakuntza espezifikoa jaso dute. Makinak gidariaren ondoan egongo dira eta BAT eta BARIK logoekin identifikatuta egongo dira. 

Neurri honekin aurrera egiten da Euskadin bidai txartel bakarra lortzeko bidean, izan ere, une honetan dauden hiru garraio txartelak egokitzea (BAT, BARIK eta MUGI, lurralde bakoitzeko bat) eta euskal garraio publikoko sare osoan berdin-berdin erabili ahal izatea du helburu. Proiektua hainbat erakunde eta operadoreren laguntzari esker hartu ahal izan da, besteak beste, Eusko Jaurlaritzarena, Euskadiko Garraio Agentziarena (EGA), Gipuzkoako  Garraio Lurralde Agintaritzarena (GGLA), Bizkaiko Garraio Partzuergoarena (BGP), Arabako BAT txartelaren Erakunde Kudeatzailearena eta Dbusena.

Dbuseko Administrazio Kontseiluak 2016ko ekitaldiari dagozkion urteko kontuak eta Erantzukizun Sozial Korporatiboari buruzko Memoria onartu ditu. Memoria jada eskuragarri dago  www.dbus.eus webgunean.    

Dbusek urtean zehar bai enpresaren barruan bai kanpoan egin dituen ekintzen laburpen zehatza da dokumentua. Memoriak alderdi ekonomikoak, sozialak eta ingurumenekoak hartzen ditu bere baitan, eta, besteak beste, eskainitako zerbitzuarekin lotura duten alderdiak, egindako jarduketak, autobusen flotari buruzko datuak eta Dbus partaide izan deneko proiektuak zein 2016an egin dituen ezarpen teknologikoak zehazten ditu. Dbusen 130. urteurrena dela-eta, 2016ko abuztutik 2017ko uztailera bitartean antolatutako jarduerak ere sartzen dira.

Era berean, bidai kopuruak eta garraio titulu desberdinen erabilera aztertzen dira, bai eta Konpainiak izan dituen emaitza ekonomikoak eta eskuratu dituen sariak ere.

Horrez gain, memoriak bereziki azpimarratu ditu Dbusek alderdi sozial, ekonomiko eta ingurumenekoekin zein bere langileekin hartutako konpromisoaren isla garbia diren kudeaketa etikoa eta garapen iraunkorra; kudeaketan eta zerbitzuaren kalitatean bikaintasuna lortze aldera enpresak egindako apustuaren baitan sartzen dira horiek. 

Bidaia kopurua handitzea

Donostiarren erreferentziako garraiobidea da Dbus. Donostiako biztanle bakoitzak 171 bidaia egin ditu batez beste urtean hiriko garraioan, eta zifra hori Europan dagoen handienetako bat da, bai eta Espainian biztanle kopuru antzekoa duten gainerako hirietakoa baino askoz handiagoa ere.

2016an bidaiari kopuruak gora egin zuen, eta bidaiak 28.500.119 izan ziren guztira. Hazkunde hori iaz hartutako neurri ugariei eta martxan jarritako jarduketei esker izan da, esaterako hauei esker: 

• Flotan beste 2 autobus elektriko gehiago, 10 autobus hibrido, 2 autobus artikulatu eta Euro 6 teknologiadun mikrobus 1 gehitu ziren, eta horiekin une honetan 130 ibilgailu dira flotan, autobusen batez besteko adina 7,04 urtekoa izanik.
• Zerbitzuan hobekuntzak egin ziren, Donostiako autobus geltokiaren inguruko zerbitzuak berregituratuz eta 45-Renfe-Bus Geltokiak-Antiguo-Aiete linea sortuz, autobus eta tren geltokiak Erdialdearekin, Antiguarekin, unibertsitateekin eta Aietekin lotzeko zerbitzuak ematen baititu. Era berean, Aieten zerbitzua hobetu da, 19-Aiete-Bera Bera, 23-Errondo-Puio, 32-Puio-Errondo eta B2-Aiete-Bera-Bera lineetan egindako aldaketekin.  
• Gaueko zerbitzuak zabaldu dira hainbat lineatan, eta eskaripeko Taxibus zerbitzua jarri da martxan Ulian, zeinak Gros eta Uliako Aterpetxea lotzen dituen.
• Hurrengo geldialdiaren berri emateko sistema eguneratu da Dbuseko autobus linea guztietan, autobus barruan doazen erabiltzaileei autobusa non dagoen eta hurrengo geldialdia non egingo duen jakinarazteko. Sistema berriak beste linea batzuen iritsiera denborak  ere ematen ditu, eta, horrela, geltoki bakoitzean egin daitezkeen loturen gaineko informazio zehatzagoa eta zabalagoa eskaintzen du.
• Dbusen web orriaren bitartez eta app ofizialaren bidez autobusen iritsiera orduen berri emateko zerbitzua, bai eta kontsultak egiteko gainerako sistemak ere.
• Komunikaziorako eta gizartean parte hartzeko jarduera batzuk egin dira, hala nola Olatu Talkan antolatu zen Gymkhana, markesinetan egindako “Goruntz begira” izeneko argazkien erakusketa, ”Dbus eta Gabonak” Gabonetako haurren marrazki lehiaketa edo hainbat elkarte edo talderekin egindako elkarlanak.
• Dbusen 130. urteurrena ospatzeko 2016ko uztailean hasi  eta 2017ko uztailera arte luzatuko den programaren barruan egindako jarduerak: #NikEreDbus kanpaina, Donostiako pertsona ezagunekin eta pertsona anonimoekin egin zena; oroitzapenezko ONCEren kupoi bat, autobus maketak egiteko tailerrak, perching ekintzak…
• Garraio publikoaren sustapena Mugikortasun Iraunkorraren Europako Astearen barruan, ekintza hauen bitartez: autobusen barruan belaunaldien arteko bizikidetza hobetzeko kanpainak, pertsona helduei autobusean nola bidaiatu erakusteko ikastaroak, eta Dbusen web orrian atal berri bat sortzea irisgarritasunari buruzko informazioarekin.
• Gidatze ekonomiko, seguru eta ekologikoari buruz eta giza harremanei buruz langileei eman zaizkien ikastaroak.
• Barne komunikazioari buruzko politika indartu da, eta Konpainian Giza Baliabideak hobetzeko plan bat ezarri da. 

Gehien erabili diren lineak eta ordaintzeko moduak

Pasa den urtean zerbitzuko 6.744.995,965 kilometro eta 471.236,43 ordu eskaini ziren, eta batez beste horien %97tan zerbitzua puntuala izan zen. Hauek izan ziren gehien erabili ziren lineak: 

–  28.Amara-Ospitaleak: 4.210.237 bidaia

– 13.Altza: 3.644.742 bidaia

– 5.Benta-Berri: 3.007.457 bidaia

Linea horiek AENORen kalitate ziurtagiria eskuratu dute berriro, Bidaiarien Garraio Publikoari buruzko UNE-EN 13816 arauaren arabera, eta ziurtagiri horrekin linea horien zerbitzuaren kalitatea egiaztatzen da. Gaur egun, arauak ezartzen dituen konpromisoak egiaztagiria duten lineetan ez ezik autobus flota osoan eta Konpainiaren eguneroko jardunean ere ezartzen dira. Dbusek eskaintzen duen zerbitzuaren kalitatean eta Dbuseko erabiltzaileek egiten duten balorazio onean ikusten da filosofia hori. 

Ordaintzeko moduari dagokionez, azpimarratzekoa da bidaiarien %90,92k deskontuak izan zituztela egindako bidaia bakoitzeko.

Horretaz aparte, 2016an Donostiako Udalaren ekarpena 0,51 zentimokoa izan da bidaiako; Donostia hiriaren ezaugarri antzekoak dituzten gainerako hirietan garraio kolektiboek eskuratzen dutena baino nabarmen txikiagoa da zifra hori, hiri horietan udalek garraio kolektiboei egiten dieten ekarpena 1 €-koa baita batez beste: 

Ingurumenarekin ikuspuntutik iraunkorra den flota bat

2016an, Dbusek ahalegin handia egin du ingurumenarekin errespetutsuagoak diren ibilgailuekin bere flota berritzeko. 3 autobus %100 elektriko eta 20 autobus hibrido ditu, eta horiei esker Euskadin dagon autobus flotarik iraunkorrena da, bai eta gutxien kutsatzen duenetako bat ere Estatu mailan, izan ere, 12 metroko autobusen %25 elektriko-hibridoak dira. Grafiko honetan nabarmen ikusten da bilakaera hori:

Dbusek, gainera, kontsumoak murrizten laguntzen duten beste sistema batzuk ezarri ditu, esaterako, Topodyn sistema. Sistema hori, funtsean, autobusen abiadura kaxetan instalatzen den software bat da, eta abiadura aldaketak hobetzen ditu eta ibilgailuen kontsumoa eta igorpen kutsatzaileak gutxienez %3 txikiagoak izatea egiten du. 

Ildo honetan, kontsumoa murrizteak kilometroko CO2ren igorpenak gehiago murriztea ere ahalbidetu du azken urte hauetan. Murrizketa horrek gorakada handia eduki du 2015az geroztik, grafiko honetan adierazten den moduan:

Era berean, pasa den urtean Dbusek hainbat proiektu europarretan parte hartzen jarraitu zuen, esaterako hauetan: REPLICATE, EBSF-2 edo Manbus. Proiektu horiek guztiak autobus garraio publikoa efizienteagoa eta erakargarriagoa egitera bideratuta daude, ibilgailu iraunkorragoen eta kontsumoak eta igorpen kutsatzaileak murrizten dituzten sistemen bitartez.  

Ildo horretan, Dbus ahalegin handia egiten ari da hiria gero eta hobea eta gero eta bizigarriagoa, gizatiarragoa eta iraunkorragoa izan dadin. Hiriaren erronka estrategiko horretan, funtsezko zutabea dira autobusa eta garraio publikoa erabiltzen duten pertsona guztiak.

Europar Batasuneko presidenteorde eta Union Energy Europako Erkidegoko ekimenaren arduradun Maros Sefcovic Donostian egon da bisitan, REPLICATE proiektu europarraren barruan hirian ezartzen ari diren neurriak bertatik bertara ezagutu ahal izateko, Dbus proiektuko partaidea da eta. Proiektu europarraren helburua da hiri adimendunaren eredu bat garatzea, hiru ardatz hauen inguruan: mugikortasun iraunkorra, efizientzia energetikoa eta Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak. 

Proiektuaren barruan, Dbusek autobus linea elektriko-hibrido bat ezarri du, 26-Amara-Martutene linea, zehazki, eta linea hori 2016ko uztailaz geroztik dago martxan, bi autobus %100 elektrikorekin eta bi autobus hibridorekin. Horretarako, Dbusek batere zaratarik eta igorpen kutsatzailerik gabeko garraio publikoko zerbitzu bat ezarri du Urumearen ibai ertzean (Erriberak, Loiola, Txomin eta Martutene), zeina ingurumenarekin errespetutsuagoa izango den eta hiritarren bizi kalitatea hobetzen lagunduko duen. 

Donostiara egindako bisitan, EBko presidenteordea hiriko alde horretara hurbildu da, “Urumea Riverside”-ra, eta berarekin batera egon dira han Eusko Jaurlaritzako Garapen sailburuorde Arantxa Tapia, Donostiako Udaleko alkate Eneko Goia eta Dbuseko zuzendari gerente Igor Gonzalez, bai eta proiektuan parte hartzen duten beste erakunde batzuetako ordezkariak ere. Maros Sefcovicek ustekabe atsegina izan du ikusita autobus elektrikoa funtzionamenduan dagoela, eta autobusa birkargatzeko zer prozesu duen eta zenbateraino autonomia lortzen ari den, bai eta Dbuseko zerbitzuek erabilera maila handia dutela ere. 

Dbus lehen operadorea izan zen autobus %100 elektriko bat probatzen, eta gaur egun horrelako ezaugarriak dituzten 3 autobus ditu martxan, eta hori munduko esperientziarik zorrotzenetakoa da. Irizarrek egindako autobus elektrikoek ibilbide lauak behar dituzte neguan 210 kilometroko autonomia edukitzeko eta udan 220 kilometrokoa. Autobus elektrikoak gauez kargatzen da Kotxetegietan, 16 ordutan lan egin ahal izateko. 

Bisitan, Javier Vallejok, Dbuseko zuzendari ondokoak, Maros Sefcovic-i helarazi dio operadoreen beharra autobus elektrikoek gauez kargatzeko eta 300km-ko autonomiak edukitzeko ibilbide lauetan zein maldatsuetan. Ibilgailuen autonomia hobetu nahi da, eta horretan ari gara. Batetik, autobusaren barruko kontsumoak murrizten ari dira, esaterako, lurrunen aurkako sistemarena, eta, bestetik, aztertzen ari da nola aldatu baterien laneko tenperatura, haien funtzionamendua eta karga prozesua optimizatzeko. Helburua da etorkizunean autobus elektrikoak autonomoagoak izatea eta lan ordu gehiago egin ahal izatea, ohiko autobusen autonomia izateraino, gutxi gorabehera 19 ordukoa baita.   

REPLICATE proiektuak Europar Batasuneko H2020 Ikerketa eta Berrikuntza programatik jaso du dirua, 691735 zenbakiko kontratuaren baitan. Hirietara bideratuta EBk inoiz izan ez duen ikerketarako eta berrikuntzarako programarik handiena da. Donostia, proiektu honen gidaria baita, hiri “itsasargia” izango da, Bristol eta Florentzia hiriekin batera, jarraitzaile gisa parte hartu nahi duten beste hiri batzuentzat, hala nola hauentzat: Essen (Alemania), Lausanne (Suitza) eta Nilüfer (Turkia), eredua optimizatu, frogatu eta baliozkotu ondoren haietan aplikatu baita. Hiru hiriak aurrerapen nabarmenak egiten ari dira, hiri adimendunak izateko.

Dbusek bat egingo du bihar, otsailaren 28an, ospatzen den Gaixotasun Arraroen Munduko Egunarekin. Egunaren eslogan ondorengoa izango da: Ikerketa, gure itxaropena. 

Horregatik, bihar Donostiako hiriko autobus guztiek informazio kartel bat eramango dute egun osoan, gaixotasun arraroak dituzten pertsonek egunero bizi dituzten errealitateak ahalik eta gehien zabaltzeko eta erakusteko, eta kontzientzia soziala areagotzeko egingo diren jarduerak bultzatzeko.  

Aste honetan hainbat erakundetako ordezkaritzak egon dira Dbusen bisitan, Dbuseko Kotxetegiak eta funtzionamendua ezagutzeko asmoarekin. Valentziako EMTko eta Asturiaseko Garraio Partzuergoko ordezkaritzak Donostiara hurbildu dira enpresaren barruko antolaketa eta Dbusen eta bere flotan ezarritako sistema teknologikoak zehaztasunez ezagutzeko asmoarekin. 

 Ordezkaritzak, halaber, interesatuta agertu dira Dbusek dituen autobus elektrikoez, ingurumenarekin errespetutsuagoa den teknologia baitute. Kotxetegiak bisitatu dituztenean, ibilgailu horien zaintzarako eta kargarako sistema ikusi ahal izan dute, autobus hibridoen funtzionamendua egiaztatzeaz gain. Une honetan, Dbusek  3 autobus %100 elektriko eta 2 autobus hibrido ditu flotan, eta ingurumenaren aldetik flotarik iraunkorrenetakoa da. Hain zuzen, 12 metroko autobusen %25 elektriko-hibridoak dira. 

Era berean, erakunde horietako ordezkariek ezagutu dituzte Ustiapenean Laguntzeko Sistema (SAE), antibunching sistema (autobusek bat ez egiteko sistema) eta gidatze eraginkorrerako sistema, Donostiako hiriko BRT berritzailea (Bus Rapid Transit), eta ticketing sistema, zeinari esker Dbusek abiadura komertziala handia duen (17,5 km/h), erabiltzaileen balorazio positiboaz gain. 

Ordezkaritzek ezagutu dituzte, halaber, Dbusek garatutako komunikazio ekintzak eta erabiltzaileentzat dituen informazio sistemak, izan ere, horiei esker, erabiltzaileek autobusen iritsiera orduak kontsultatu ditzakete Dbusen web orrian, mugikorretarako app ofizialean, panel elektronikoetan eta geltokietan informazioa eskuratzeko dauden beste sistema batzuetan, hala nola QR kodeetan. Egiaztatu ahal izan dituzte, baita ere, itsuentzako audio sistemaren funtzionamendua eta txartelak azkarrago eta eraginkortasun handiagoz balioztatzen dituzten makinak, bai eta autobusen erabilera, efizientzia eta segurtasuna kontrolatzeko eta alderdi horien hobekuntza kudeatzeko sistemak ere.   

Dbusen barruko antolaketari dagokionez, ordezkaritzek aukera izan dute ikusteko nola planifikatzen diren enpresako departamentu guztietako giza baliabideak eta baliabide teknikoak, zeinei esker Dbus sektoreko erreferente bihurtu baita. Teknikariek ustekabe atsegina izan dute Dbusen autobus sarearen erabileraren datuak ikusita, baita kudeaketaren sistemarekin eta gastuen optimizazio mailarekin ere. 

Dbusen oso garrantzitsutzat jotzen dugu hiriko garraioaren hobekuntzan lanean ari diren enpresa eta erakundeekin harremanetan egotea, bere testuinguru partikularreko premietan zentratuta baina ikuspegi globalarekin, izan ere, kanpoko esperientzietatik ikasteko aukera ematen du, bai eta etorkizuneko ikuspegi berri bat lortzea ere, lankidetza berriak eta baterako proiektuak sortzeko aukerak irekitzeaz aparte.